به گزارش قدس آنلاین، پخش آنلاین فیلم سینمایی تک‌تیرانداز در بستر فضای مجازی با موضوع برشی از زندگی سردار شهید عبدالرسول زرین، تک‌تیرانداز افسانه‌ای لشکر ۱۴ امام حسین (ع) در دوران دفاع مقدس بهانه‌ای شد تا مروری بر رسته تک‌تیراندازی و تسلیحات این حوزه که در داخل کشور ساخته می‌شود، داشته باشیم. شهید زرین که توسط فرمانده خود، سردار شهید حسین خرازی گردان یک نفره نامیده شده بود، بنا بر اطلاعات ثبت شده در دفترچه شخصی‌اش بیش از ۲۰۰۰ شلیک موفق تا بازه زمانی چند ماه قبل از شهادتش داشته است. اکثریت قریب به اتفاق این شکارها از افسران رژیم بعث یا افراد مؤثر در جبهه مقابل بود نه هر هدفی یا همچون اهداف تک‌تیراندازان غربی زنان و کودکان! نهایتاً با وجود تلاش‌های گسترده و ناموفق ارتش بعث عراق برای شکار سردار زرین، ایشان بر اثر اصابت ترکش‌های خمپاره در عملیات خیبر در ۱۱ اسفند ۱۳۶۲ به شهادت رسید.
مقوله تک‌تیراندازی بسیار پیچیده‌تر از آن است که در ابتدا به نظر می‌رسد. تک‌تیراندازان امروزه وظایف بسیاری در ارتش‌های مدرن جهان دارند، به گونه‌ای که آموزش‌های پرهزینه‌ای برای آنان در نظر گرفته می‌شود و تجهیزات گرانقیمتی در اختیار آنان قرار می‌گیرد.
باید توجه داشت آنچه در کشور ما به طور کلی به عنوان تک‌تیرانداز مطرح می‌شود به طور اصولی شامل دو بخش است: مارکسمن (marksman) و اسنایپر (Sniper) که مفاهیمی بسیار متفاوت دارند. در نتیجه ابتدا باید تفاوت این دو به صورت خلاصه بیان شود. مارکسمن در واقع عضوی از یک رسته پیاده است که به سلاحی نیمه‌اتوماتیک با طول لوله بیشتر و تجهیزات اپتیکی بهتر نسبت به همرزمان خود مجهز شده است. وظیفه این فرد درگیری در برد فراتر از برد سلاح‌های تهاجمی عادی و کشف و مشخص کردن اهداف برای دیگر افراد رسته است. اگر بین مارکسمن و دیگر اعضای یک رسته هماهنگی وجود داشته باشد، این رسته توانایی بسیار بالایی در سرکوب دشمن نشان می‌دهد. طبق نقل مشهور در مطالب نظامی این مورد، تجربه امریکایی‌ها در عراق و افغانستان است که باعث شد این کشور و به دنبال آن سایرین توجه بیشتری به مارکسمن‌ها داشته باشند. این در حالی است که در دوران دفاع مقدس شهید زرین در برخی مواقع با حضور بین رزمندگان و در خط مقدم یا کمی جلوتر از آن اقدام به هلاک کردن نیروهای مؤثر دشمن در جریان حمله نیروهای خودی یا پاتک دشمن می‌کرد و اتفاقاً ارزش بالای این شیوه استفاده از سلاح تک‌تیرانداز در عملیات‌های زمینی آن دوران به خوبی نشان داده شد.
اما اسنایپر یا همان تک‌تیرانداز که برخلاف مارکسمن در فارسی ترجمه‌ای اختصاصی برای آن وجود ندارد، وظایف تخصصی‌تری دارد؛ به طور مثال ترور یک شخص خاص یا حفاظت از یک شخص. از این رو تجهیزات تک‌تیراندازان گران‌تر و پیچیده‌تر است و آموزش یک تک‌تیرانداز ماهر به صبر و هزینه بالایی نیاز دارد. اساساً یک تک‌تیرانداز از بین افرادی با مشخصات روحی و جسمی برتر انتخاب می‌شود، زیرا مشخصات مأموریتی وی خاص‌تر از سایر رسته‌هاست. امروزه در ارتش‌های مدرن جهان چندین وظیفه بر عهده یگان‌های تک‌تیرانداز است که به صورت خلاصه به آن می‌پردازیم.
وظایف تک‌تیراندازان
شکار آزاد یکی از وظایف تک‌تیرانداز در خط دشمن است. در این حالت عمدتاً دسته‌های دو نفری تک‌تیرانداز در طول خطوط نبرد مستقر می‌شوند و به شکار نفرات دشمن می‌پردازند. این فعالیت اگر به طور متناوب صورت گیرد، روحیه نیروی‌های دشمن را بسیار پایین خواهد آورد.
وظیفه دیگر تک‌تیراندازان پشتیبانی از یگان‌های پیاده دیگر است. در این نوع مأموریت عمدتاً سلاح‌های کالیبر بزرگ و به اصطلاح آنتی‌متریال مانند HS-۵۰ اشتایر مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این حالت تک‌تیرانداز می‌تواند با سلاح خود نیروهای سنگرگرفته دشمن را هدف قرار دهد و از تلفات احتمالی نیروهای خودی بکاهد. اگرچه تسلیحات آنتی‌متریال تا کالیبر ۲۳ میلی‌متر در دنیا موجود است، اما پراستفاده‌ترین کالیبر در این حوزه ۷/۱۲ غربی و شرقی است. سلاح‌های کالیبر ۷/۱۲ بهترین تناسب را بین قدرت آتش و وزن سلاح و مهمات دارند، چراکه کالیبرهای بسیار سنگینی مانند ۲۳ میلی‌متری در نقل و انتقال حجیم و سنگین هستند و با گرفتن تحرک از یک رسته ممکن است باعث شکست زودهنگام آن شوند. یکی دیگر از وظایف رسته‌های تک‌تیرانداز در ارتش‌های مدرن، فعالیت پشت خطوط اصلی دشمن است. این یگان‌ها تمرینات زیادی در زمینه مخفی‌کاری داشته‌اند و می‌توانند در پشت خط دشمن مؤثر ظاهر شوند. مأموریت در پشت خطوط می‌تواند از شناسایی تا هدف‌یابی و ترور افسران ارشد متفاوت باشد. این موارد یکی دیگر از کارهای شاخص شهید زرین در کارنامه عملیاتی ایشان است. اما یکی از مهم‌ترین موارد استفاده از تک‌تیراندازان ایجاد منطقه امن است. در این حالت چند تیم تک‌تیرانداز در یک منطقه پخش می‌شوند و از آن در برابر تهدیدات که عمدتاً تک‌تیراندازان یا نیروهای انتحاری دشمن هستند، حفاظت می‌کنند. به عنوان بهترین مثال برای این مورد می‌توان به استقرار نیروهای تک‌تیرانداز در اطراف محل سخنرانی مقامات رده بالای کشورها اشاره کرد.
سلاح‌های تک‌تیرانداز در ایران
عمده‌ترین و پرتعدادترین سلاح تک‌تیرانداز در ایران سلاح SVD دراگانوف است که در گذشته از تولیدات روسی، چینی و در حال حاضر از تولیدات ایرانی این سلاح در کشور استفاده می‌شود. SVD در اصل یک سلاح مارکسمن است، اما در ایران در هر دو نقش مورد استفاده قرار می‌گیرد.
SVD با اینکه عمری طولانی دارد، همچنان به عنوان سلاح مارکسمن قابل استفاده است. خصوصاً با تغییراتی جزئی همچنان بسیار مؤثر است. یکی از دلایل دقت ذاتی این سلاح را طراحی آن توسط فردی می‌دانند که در ابتدا در زمینه ماشین‌آلات حساس و ابزار دقیق فعالیت داشته و تجربیات خود در آن زمینه را در طراحی و ساخت SVD به کار گرفته است. این سلاح ۸/۳ کیلوگرمی (بدون احتساب دوربین) وزن نسبتاً کمی داشته و مهمات آن نیز ارزان است. SVD در ایران عمدتاً مجهز به دوربین اصلی خود یعنی pso-۱ مشاهده می‌شود که تا چهار برابر بزرگنمایی دارد. این دوربین در نقش مارکسمن چندان بد نیست، اما اختلاف بسیاری با دوربین‌های تخصصی تک‌تیرانداز دارد و شاید تعویض آن با یک دوربین بهتر بتواند توانایی SVD را در ایفای نقش یک سلاح تک‌تیرانداز تخصصی بهبود بخشد.
اما در سال‌های اخیر یک سلاح تخصصی تک‌تیرانداز به صورت محدود تحویل یگان‌های سپاه و نیروهای ویژه آن شده است که امیدها برای تجهیز نیروهای مسلح به سلاح تک‌تیرانداز تخصصی را تا حدودی زنده کرده است. این سلاح با نام مرصاد شناخته می‌شود. مرصاد اولین سلاح تخصصی تک‌تیراندازی است که در نیروهای مسلح ایران عملیاتی شده و به نظر می‌رسد در طراحی آن از اسلحه مشهور M-۲۴ الگو گرفته شده است، اما سیستم گلنگدن آن برگرفته از برنوی ایرانی است.
کالیبر مورد استفاده این سلاح ۷/۶۲*۵۱ است که یک فشنگ استاندارد ناتو محسوب می‌شود و در خود M-۲۴ نیز استفاده شده است. این فشنگ از دقت و قدرت مناسبی برخوردار است و بین دقت و قدرت آن تناسب برقرار است.
سلاح مرصاد ۶/۷ کیلوگرم بدون اسکوپ وزن دارد که حدود دو کیلوگرم بیشتر از M-۲۴ بوده و اگر از مشکل وزن این سلاح چشم‌پوشی کنیم، برد آن حدود ۸۰۰ متر است که رقم متوسطی برای این کلاس از اسلحه‌ها به حساب می‌رود. مرصاد از یک خشاب پنج‌تایی ثابت بهره می‌برد و کاربر باید فشنگ‌ها را به صورت تک‌تک داخل آن جا بزند. طراحی یک خشاب جداشونده برای آن، سرعت‌عمل کاربر را بسیار افزایش می‌دهد.
آنتی‌متریال‌های وطنی
یکی از پرشمارترین سلاح‌های تک‌تیراندازی در ایران، سلاح تک‌تیرانداز آنتی‌متریال صیاد است که بر اساس HS-۵۰ اشتایر ساخته شده است. در شرایطی که برخی کارشناسان خارجی ایران را فاقد توانایی ساخت سلاحی در این کلاس مطرح می‌کردند، سازمان صنایع دفاع از مجموعه وزارت دفاع با ساخت این سلاح مهر باطلی بر گزافه‌گویی آن زد و از قضا سلاح صیاد در خارج از ایران هم طرفداران خود را در محور مقاومت پیدا کرد. این سلاح در کالیبر ناتو ۹۹*۷/۱۲ تولید می‌شود و دارای برد مؤثر ۱۸۰۰ متر است. لازم به ذکر است که شلیک دقیق در چنین بردی برای هر تک‌تیراندازی بسیار سخت است و نیاز به تجهیزاتی مانند دوربین مجهز به کامپیوتر بالستیک دارد که بسیار گران هستند، اما در هر صورت برد بالای این نوع از سلاح‌های تک‌تیرانداز نسبت به SVD یا مرصاد سبب داشتن دست بالاتر در میدان نبرد می‌شود. صیاد سلاحی بسیار خوش‌ساخت است که کیفیت قابل قبولی دارد، اما شاید مهم‌ترین ضعف صیاد که به انتخاب طراحی آن بازمی‌گردد، نداشتن خشاب است که سرعت‌عمل کاربر را کاهش می‌دهد.
وزارت دفاع اخیراً سلاحی به نام هویزه را ارائه داده است که ظاهراً در آن سعی شده ایرادات صیاد برطرف شود. این سلاح نیز در همان کالیبر یعنی کالیبر ۵۰ غربی ساخته می‌شود. در هویزه بزرگ‌ترین ایراد صیاد یعنی نداشتن خشاب با نصب یک خشاب جداشونده پنج‌تایی برطرف شده است. از طرفی این سلاح یک سلاح نیمه‌اتوماتیک است با این حال تنها ۵۰۰ گرم سنگین‌تر از صیاد است و وزن آن به ۷۶/۱۲ کیلوگرم می‌رسد که در کلاس خود رقم مناسبی است.
به صورت کلی هویزه یک سلاح آنتی‌متریال بسیار خوب است که تجربیات ساخت و استفاده گسترده صیاد در آن لحاظ شده است. البته طبق اطلاعات و تصاویر موجود فعلاً وارد خدمت نیروهای مسلح نشده ولی امید است در آینده نزدیک این امر رخ دهد.
در زمینه سلاح‌های آنتی‌متریال، ایران محصولات دیگری هم دارد که شاید از دلایل آن قابلیت این سلاح‌ها در مقابله با تجهیزات دشمن از جمله امرپ‌ها یا امکان هدف قرار دادن نفرات داخل سنگرهای بتنی و مقابله با یورش مکانیزه دشمن هستند که برخی از این موارد از تجربیات دوران دفاع مقدس و برخی از تجربیات نبرد با گروه‌های تروریستی در یک دهه اخیر حاصل شده است. در این بین یکی دیگر از سلاح‌های آنتی‌متریال ارائه شده توسط وزارت دفاع مشابه داخلی سلاح روسی osv-۹۶ است که با نام نصر شناخته می‌شود.
نصر سلاحی در کالیبر روسی ۱۰۸ *۷/۱۲ است. شاید بزرگ‌ترین مزیت این سلاح همین فشنگ باشد که بسیار ارزان است و تعداد بالایی در هر جایی پیدا می‌شود که همان فشنگ مورد استفاده در تیربار روسی دَشکا و چینی W-۸۵ است. استفاده از فشنگ‌های تولید شده برای تیربار با وجود کالیبر مشابه دقت و عمر سلاح تک‌تیرانداز را کم می‌کند. با این حال در شرایط اضطراری جنگی و البته تفکر سادگی و ارزانی مهمات در تسلیحات شرقی یک مزیت است.
نصر ۹/۱۲ کیلوگرم وزن دارد و از یک خشاب پنج‌تایی بهره می‌برد و البته سلاحی نیمه‌اتوماتیک است. به طور ذاتی دقت این سلاح از صیاد و هویزه کمتر است، چراکه سرعت دهانه فشنگ‌های روسی تا حدودی کمتر از انواع غربی است. نصر به عنوان رقیب هویزه به شمار می‌رود که قطعاً قیمت کمتر و استفاده راحت‌تری به سبب فشنگ مورد استفاده دارد ولی هویزه برتری‌های تکنیکی بیشتری نسبت به این سلاح دارد. علاوه بر این موارد ایران شماری سلاح آنتی‌متریال سنگین در کالیبرهای ۵/۱۴ و ۲۰ و ۲۳ میلی‌متری نیز تولید کرده است که البته وارد خدمت نشده‌اند. این کالیبرها روی کاغذ بسیار جذاب هستند مثلاً قدرت نفوذ بسیار بالایی دارند ولی کاربری آن‌ها در میدان جنگ واقعی به سبب وزن بالاتر بسیار سخت است.
به طور مثال سلاح آنتی‌متریال باهر در کالیبر ۲۳ میلی‌متری نیاز به سه خدمه دارد و بیش از ۵۷ کیلوگرم وزن دارد که حتی خیلی بیشتر از بسیاری از موشک‌های ضد زره است. از این رو این سلاح‌ها نتوانسته‌اند موقعیت مناسبی برای خود در دنیا دست و پا کنند و این مورد منحصر به ایران نیست، اما به خودی خود توانایی متخصصان کشور را در ساخت تسلیحات خاص نشان می‌دهد.
در زمینه دوربین‌ها و اپتیک‌های تخصصی تک‌تیراندازی با طراحی جدید، ایران فعالیت متمرکزی ندارد و البته کشورهای بسیار کمی هم در این زمینه فعالیت دارند، چراکه ایجاد صنایع تولید اپتیک دید روزانه یا به اصطلاح همان دوربین تک‌تیراندازی باکیفیت بسیار پرهزینه است. وزارت دفاع در این زمینه چند دوربین خارجی مانند pso- ۱ روسی را مشابه‌سازی کرده است و تولید می‌کند که جوابگوی نیاز رده کاربردی پراستفاده در کشور است.
اما در زمینه تولید دوربین‌های دید در شب حرارتی قابل استفاده در تفنگ‌های تک‌تیرانداز اقدامات شایسته‌ای در کشور شده است که نمونه‌های مطرح و شاخص آن توسط یک شرکت دانش‌بنیان بوده که دوربین‌های تولید آن در تعداد بالا مورد استفاده نیروهای مسلح خصوصاً سپاه و حتی نیروهای محور مقاومت در منطقه است. یکی از پرتعدادترین این دوربین‌ها، دوربین حرارتی RU-۶۰ است. این دوربین قابلیت تشخیص انسان از فاصله ۱۸۰۰ متری را دارد و برای استفاده شبانه روی SVD یا حتی سلاح‌های تهاجمی مانند ژ ۳ و AK-۱۰۳ و مصاف هم گزینه‌ای مناسب است.
دیگر دوربین حرارتی مورد استفاده نیروهای مسلح برای سلاح‌های تک‌تیرانداز، دوربین ۹۰- RU است که محصولی دیگر از همان شرکت دانش‌بنیان است. این دوربین برد بیشتری دارد و البته بزرگ‌تر و سنگین‌تر است. دوربین
RU-۹۰ می‌تواند از فاصله ۲۵۰۰ متری یک انسان را کشف کند. این دوربین ظاهراً به صورت محدودی در اختیار سپاه پاسداران است. با ایجاد دید بهتر به مقوله تک‌تیراندازی، سیستم آموزشی نیروهای مسلح هم به صورت تخصصی‌تر به این زمینه ورود کرده است و با تعریف بهتر تفاوت نقش مارکسمن با اسنایپر برای نیروها، تخصصی‌سازی نفرات و در نهایت حرکت به سمت تجهیزات بهتر و تخصصی‌تر صورت خواهد پذیرفت.
انتهای پیام
منبع: روزنامه جوان
نظر شما